hip-hop muzika

Istorija i poreklo hip hop muzike

11. avgust 1973. godine često se navodi kao zvanični datum kada je rođen hip hop pokret.

Tog dana se održala žurka „Back to School Jam“ koju je organizovao DJ Kool Herc koji je danas poznat kao „otac hip hopa“. U to vreme su bile jako popularne kvartovske žurke na kojima se okupljala afričnko-američka omladina.

Začetak hip hop muzike i čitave kulture usko je vezan za obitavanje kriminalnih bandi koje su harale Bronksom. Jedna od najpoznatijih u to vreme bila je „Black Spades“. Osim što je poznata kao banda, grupa Belk Spejds je poznata i kao muzička grupina. Upravo je DJ Kool Herc isticao kako je ova grupa umnogome uticala na širenje i promociju hip hop muzike.

Za razliku od datuma kada je nastao hip hop koji ostaje jasno definisan, poreklo naziva je sporno i danas. Ujedno, vode se rasprave i o teritoriji. Obzirom da su bande, kakva je Black Spades, obuhvatale širok geografski pojas ozloglašene Bronks teritorije, tako se i hip hop uticaj vrlo brzo širio preko južnog i zapadnog Bronksa, a kasnije i veoma šire.

Hip hop muziku odlikuju dva osnovna elementa:

• Repovanje – Rep Muzika
• „Djing“ – Di-džejing

Uz brejkdens ples i ubranu umetnost koja se odlikuje izradom grafita, to su osnovna 4 elementa hip hopa. Ipak, ovaj pokret je vrlo brzo prerastao okvire muzike i uao u modu pa čak i u preduzetništvo. Danas svaki poznati hip hop muzičar ima svoju ličnu liniju garderobe, parfeme. Neretko su i vlasnici sportskih klubova, pre svega NFL i NBA lige.

Od svog začetka pa do danas, hip hop je izrodio više muzičkih pravaca:

• Trep
• Grajm (Grime)
• Gangsterski Rep (Gansga Rap)
• Rep Rok (Nu Metal)
• R’n’B (Ritam i Bas)
• Krank (Crunk)
• Čilhop (Chillhop)
• Mambl Rep (Mumble Rap)
• Latino hip hop

I mnoštvo drugih.

Pored „Oca hip hopa“, najpoznatija imena u istoriji hip hop muzike su Tupac Shakur, The Notorios B.I.G., The Roots, Nas, Jay Z, Snoop Dog, Lil’ Kim, Eminem, Ice Cube, 50 Cent, i drugi.

Globalni uticaj hip hop muzike

Statistika govori da 37% čitave američke kulture u ovom trenutku sluša hip hop muziku. Time je ovaj pravac bez premca najslušanija muzika u Americi. Iza hip hopa se nalazi pop muzika sa 21% stanovništva.

Istraživanje sprovedeno pre nekoliko godina pokazuje da je hip hop imao veći uticaj na globalnu muzičku scenu od Beatles grupe i Rolling Stones-a. Grupa lomndonskih akademika je naime proučavala šablone američkih muzičkih lista u periodu od 1960. do 2010. godine i došla do zaključka da je hip hop ostavio najveći uticaj na rangiranje muzike i pesama od svog ulaska na liste 1991. godine.

Iako Amerika i dalje dominira svetskim listama i diktira trendove kada je u pitanju hip hop muzika, snaga ovog muzičkog žanra se može jasno videti širom sveta.

Najpopularniji hip hop muzičari izvan prostora SAD-a su:

• Stormzy (Engleska)
• Skepta (Nigerija)
• MC Solaar (Francuska)
• Sarkodie (Gana)
• Wizkid (Nigerija)

Balkan hip hop muzika

Područje bivše Jugoslavije obiluje bogatom rep i hip hop muzičkom scenom. Ex Yu države su ovaj popularni muzički pravac počele da usvajaju početkom osamdesetih godina dvadesetog veka. Od tada je hip hop muzika na prostoru Balkana doživela velike promene.

Hip hop muzika u Srbiji

Počeci rep muzike u Srbiji vezuju se za 1984. godinu kada je izdato prvo hip hop muzičko izdanje pod nazivom „Degout EP“. U to vreme hip hop je bio daleko od toga da postane mejnstrim muzički pravac zbog čega i ne čudi da je grupa „The Master Scratch Band“ koja je izdala pomenutu ploču i dalje nepoznata na ovim prostorima.
Vrata muzičkoj hip hop sceni dodatno je otvorio Bane Sanšajkn koji po povratku sa razmene učenika iz SAD osniva grupu Green Cool Posse. Od tada rep u Srbiji doživljava procvat, kada je pojavljuju grupe kao što su „Robin Hood“, „Who is The Best“, „Bez Kaucije“, te „Badvajzer“.

Hip hop muzika ostvaruje masovnu slušanost od 1992. godine kada se na radio Politika pojavljuje emisija pod nazivom „GETO“, koja je promovisala urbanu, andergraund kulturu. Tri godine kasnije se u Srbiji pojavljuje i prvi zvanični rep album u Srbiji pod nazivom „Da li imaš pravo“ koji je izdao Dalibor Andonov, poznat kao Gru.

Gru je muzičar koji se neretko opisuje kao pravi začetnik hip hop scene u Srbiji. Kao glavni nosilac prvog talasa hip hop muzike na ovim prostorima, Gru je najzaslužniji za prodor ovog pravca u mejnstrim.

Hip hop muzika u Hrvatskoj

Hip hop muzika u Hrvatsku stiže sredinom devedesetih godina, prvenstveno u Rijeci i Zagrebu gde se pojavljuju grupe koje su svojom muzikom izražavale nezadovoljstvo društvenim okolnostima u državi. Kao otac hrvatskog hip hopa pominje se DJ Slavin Balen koji je imao svoju radijsku emisiju pod nazivom „Rap Attack“.

Ranih dvehiljaditih godina, Hrvatska hip hop muzika postaje mejnstrim i širi se čitavom državom.

Na hrvatskoj hip hop sceni se izdvaja Split kao grad čiji su rep muzičari izgradili svoj poseban hip hop stil. Dalmatinski mentalitet najzaslužniji je za jedinstveni hip hop stil koji se razvio na ovim prostorima, a kojeg krasi inovativni, eskperimentalni pristup repovanju.

Popularna imena na hrvatskoj rep sceni su Shorty, General Woo, Bizzo, Phat Philie, Edo Maajka, te splitski hip hop bend „Dječaci“.

Hip hop muzika u Sloveniji

Prema nezvaničnim podacima, slovenački hip hop korene vuče sve do 1978. godine. Ipak, reperi iz tog perioda su zaboravljeni i kasnije se nisu bavili muzikom te se zvanični datum za nastanak hip hop muzike u Sloveniji smatra 1994. godina kada je Ali Džafić – poznat po imenima Dalaj Eogol i Ali En – izdao album pod nazivom „Leva scena“.

Eksplicitna lirika krasila je ovaj album koji je poslao potrese širom muzičke scene u Sloveniji i najavio nalet novog talasa.

Tri godina kasnije u etar stiže album „Ko Pride Bog“ u izvođenju dvojca „Dandrough“. Interesantno je pomenuti da je svoje ime na hip hop muzičkoj sceni u Sloveniji izgradio i slovenački olimpijski šampion u skijanju, Jure Košir, koji je 1998. godine izdao album pod nazivom „Kartelova teorija“.

Najslavnije godine slovenačkog hip hopa je period od 2004. do 21006. godine kada je izdato više albuma nego svih godina pre toga.

Hip hop muzika u Bosni i Hercegovini

Tuzla je mesto začetka hip hop muzike u Bosni i Hercegovini.

Tom je doprinela činjenica da se upravo u Tuzli pojavio prvi hip hop radio program, a potom i muzička produkcija, pod nazivom „FMJAM“. Popularnosti ovog muzičkog pravca u Bosni doprinose muzičari kakvi su već pomenuti Edo Maajka i Frenkie.

Imena koja se smatraju začetnicima bosanske hip hop kulture su Alaga, Mr. Johnny, Kwonel i MC Fudo. Rep se u to vreme širi i drugim gradovima, te Sarajevo i Mostar takoše postaju hip hop centri u Bosni i Hercegovini.

Usled ratova koji su pogodili bosansko područje, hip hop scena je trpela velike poteškoće. Jedno vreme je došlo i do potpunog prekida u produkciji rep muzike na ovom prostoru, a upravo su ratne nedaće uslovile da se bosanska rep scena raspline na dijasporu.

Zahvaljujući grupi Slicc & Aonne, bosanski rep stiže do Amerike u ranim dvehiljaditim godinama. Pomenuti duet je otvorio vrata novim rep imenima u dijaspori, a izdvajaju se Rima D, Rnel, Prah, Opijum Veza, Gazije, KoCity RimeS, te Udarna Snaga.

Hip hop muzika u Makedoniji

Iako se prvi put pojavljuje još u osamdesetim godinama prošlog veka, makedonski hip hop se širi nakon što je Republika Makedonija dobila nezavisnost.

Začetnik hip hop muzike u Makedoniji je rok benk Super Nova iz Skoplja. Ovaj bend je neretko koristio rep elemente u svojim pesmama, a zatim i snimio nekoliko rep muzičkih numera za potrebe Makedonske radio-televizije. Super Nova ostaje poznata i po svom anti-ratnom aktivizmu, kao i čuvenoj pesmi Rapovanje.

Još jedno istaknuto ime makdenske rep scene je SAF. Sakamo Afro Frizure je grupa osnovana 1993. godine. Popularnost ove grupe je dostigla vrhunac 1997. godine kada sa emitovanjem započinje muzički TV program pod nazivom Hiphop teza.

Ostala istaknuta imena hip hop muzike u Makedoniji su Da Dzaka Nakot sa čak 10 albuma, te Klan Istok, Edinstvena opcija, ili ženski umetnik Ena Veko.

Hip hop muzika u Crnoj Gori

Iako možda i najnesadržajnija kada je u pitanju broj istaknutih umetnika, hip hop muzika u Crnoj Gori iznedrila je jedan od napopularnijih bendova na prostoru cele bivše Jugoslavije.

U pitanju je bend Monteniggers, koji su u izvornoj postavi činili Igor Lazić, Nebojša Saveljić i Duško Nikolić. Montenigersi izdaju debi album 1996. godine a nedugo nakon toga Nikolić umire od leukemije. Pesma iz 1998. godine „Voljeli bi da is tu“ posvećena je Nikoliću a ujedno je vinula Montenigerse na sam vrh popularnosti.

Hitovima kakvi su „So i tekila“, te „Ducka Diesel“, Montenigersi nastavljaju da jačaju svoju poziciju na crnogorskoj hip hop muzičkoj sceni. Na žalost, na vrhuncu popularnosti bend gubi još jednog člana. Saveljić gubi život 1999. godine u saobraćajnoj nesreći, zajedno sa devojkom Vanjom i prijateljem Acom.

Igor Lazić – popularni Niggor – nastavlja da se bavi muzikom, izdaje još jedan veliki hit „Ne brže od života“ sa Vladom Georgijevim, a nedugo zatim osniva i fondaciju „Sky Forever“ koja se bavi prevencijom vožnje pod uticajem aklohola.

Neka od popularnih imena crnogorske hip hop scene uključuju Barsku Stoku, Dvborsku Ludu i Who See.

Hip hop radio stanice

Kako se može videti iz priloženog, hip hop muzika uživa ogromnu popularnost na prostorima Ex Yu.

Zato i ne čudi veliki broj hip hop radio stanica koje puštaju rep, hip hop i trep, kao najistaknutije muzičke pravce proistekle iz čitave hip hop kulture.

Prema brojevima i statistikama sa sajta ExYuRadio.net, kao najpopularnije hip hop radio stanice izdvajaju se:

• Naxi Radio Rnb
• Balkan Hip-Hop Radio
• Imperia Radio
• Aleksandar Hip-Hop Radio
• Radio Cicade Mix